SULTAN MURAD'IN
TESKILATÇILIGI
Murad Hüdavendigâr, Ankara'yi alip Karaman
beyi tarafindan yapilan kiskirtmalarin sebep oldugu karisikliklari da bastirdiktan sonra
gözlerini Avrupa'ya çevirdi. Bu arada Sultan Murad, zamanin gerektirdigi bazi yeni kanun
ve tesislere de bas vurmaktan geri kalmiyordu. Nitekim kendisinden önce bir sefere
baslamadan evvel o çagda en büyük ve mertebe bakimindan en yüksek sayilan taht merkezi
olan Bursa kadiliginin, ordu kadiligi ile birlestirilmesini emr eder. Böylece ilk defa
"kadiaskerlik müessesesi" dogmus oldu. Böyle bir müessesenin teskiline de
ihtiyaç vardi. Çünkü daha önce her sefere çikista rütbesi en yüksek olan taht
kenti kadisi, seferlerde anlasmazliklari çözer, askerlerin törelere göre nizam içinde
hareket etmelerine bakardi. Murad zamaninda asker sayisinda meydana gelen büyük artis,
böyle bir makamin ihdasina ihtiyaç gösterdi. Savasta ve barista islerin yürütülmesi,
anlasmazliklarin giderilmesi, her türlü özel durumlarin incelenmesi ve terekenin
hesaplanmasi görevlerinin kadiaskerlere birakilmasi uygun görüldü. Böylece bu göreve
getirilen kimse, asker olan ve olmayan idareciler üzerinde üstün bir kontrol hakkina
sahip bulunacaktir. O siralarda Bursa Kadisi olan Çandarli (Cendereli) Kara Halil
Hayreddin Pasa en selahiyetli kisilerden ve kadilarin en ulularindan oldugu için bu
göreve getirilmis oldu.
Sultan Murad, zaman ve sartlarin gerektirdigi
yenilikleri yapma ve tedbirlere bas vurmaktan çekinmiyordu. Gerçekten, atalari en
büyük çocuklarini ordulara komutan tayin ederek onlari beylerbeyi sifati ile ülkeler
zapt etmeye gönderiyorlardi. Sultan Murad'in, delikanlilik çagina gelmis oglunun
bulunmamasindan dolayi en kidemli beylerden ve saltanatin temel direklerinden olan Lala
Sahin Bey'in, asker ve ordunun tertibi, savas araçlarinin saglanmasi için
"beylerbeyilik" görevi ile basa geçirilmesi uygun görülmüstü. Bundan sonra
o, deniz kenarinda, sayisiz askerin karsi tarafa geçisini saglayacak gemiler yaptirmakla
da görevlendirildi.
Hammer, Beylerbeyligin, hanedanin disindan
birine verilmesini daha degisik bir açidan degerlendirerek söyle der:
"Lala Sahin, beylerbeyi ünvaniyla
Osmanli ordularina bas komutan oldu. Beylerbeyi me'muriyeti Ayni zamanda vezirlik
görevini de içine almaktadir önceki padisahlar zamaninda onlarin en yakin akrabasina
veya büyük ogullarina verilirdi. Nasil ki Orhan'in biraderi Alaeddin ve ondan sonra oglu
Süleyman'in bu iki hizmeti idare ettiklerini görmüstük. Murad, bu sistemde bir
karisiklik ve saltanat için bir tehlike sezerek bundan sonra ogullarini müsavere
meclisine kabul etmemek ve asker bas komutanligini yabancilara tevdi' etmek suretiyle eski
usûlü bozdu. Hükümete yeni bir güven veren bu sistem, Birinci Murad'dan sonra
gelenler tarafindan da degistirilmemis ve ona uyulmustur.
TESKILATÇILIGI
Murad Hüdavendigâr, Ankara'yi alip Karaman
beyi tarafindan yapilan kiskirtmalarin sebep oldugu karisikliklari da bastirdiktan sonra
gözlerini Avrupa'ya çevirdi. Bu arada Sultan Murad, zamanin gerektirdigi bazi yeni kanun
ve tesislere de bas vurmaktan geri kalmiyordu. Nitekim kendisinden önce bir sefere
baslamadan evvel o çagda en büyük ve mertebe bakimindan en yüksek sayilan taht merkezi
olan Bursa kadiliginin, ordu kadiligi ile birlestirilmesini emr eder. Böylece ilk defa
"kadiaskerlik müessesesi" dogmus oldu. Böyle bir müessesenin teskiline de
ihtiyaç vardi. Çünkü daha önce her sefere çikista rütbesi en yüksek olan taht
kenti kadisi, seferlerde anlasmazliklari çözer, askerlerin törelere göre nizam içinde
hareket etmelerine bakardi. Murad zamaninda asker sayisinda meydana gelen büyük artis,
böyle bir makamin ihdasina ihtiyaç gösterdi. Savasta ve barista islerin yürütülmesi,
anlasmazliklarin giderilmesi, her türlü özel durumlarin incelenmesi ve terekenin
hesaplanmasi görevlerinin kadiaskerlere birakilmasi uygun görüldü. Böylece bu göreve
getirilen kimse, asker olan ve olmayan idareciler üzerinde üstün bir kontrol hakkina
sahip bulunacaktir. O siralarda Bursa Kadisi olan Çandarli (Cendereli) Kara Halil
Hayreddin Pasa en selahiyetli kisilerden ve kadilarin en ulularindan oldugu için bu
göreve getirilmis oldu.
Sultan Murad, zaman ve sartlarin gerektirdigi
yenilikleri yapma ve tedbirlere bas vurmaktan çekinmiyordu. Gerçekten, atalari en
büyük çocuklarini ordulara komutan tayin ederek onlari beylerbeyi sifati ile ülkeler
zapt etmeye gönderiyorlardi. Sultan Murad'in, delikanlilik çagina gelmis oglunun
bulunmamasindan dolayi en kidemli beylerden ve saltanatin temel direklerinden olan Lala
Sahin Bey'in, asker ve ordunun tertibi, savas araçlarinin saglanmasi için
"beylerbeyilik" görevi ile basa geçirilmesi uygun görülmüstü. Bundan sonra
o, deniz kenarinda, sayisiz askerin karsi tarafa geçisini saglayacak gemiler yaptirmakla
da görevlendirildi.
Hammer, Beylerbeyligin, hanedanin disindan
birine verilmesini daha degisik bir açidan degerlendirerek söyle der:
"Lala Sahin, beylerbeyi ünvaniyla
Osmanli ordularina bas komutan oldu. Beylerbeyi me'muriyeti Ayni zamanda vezirlik
görevini de içine almaktadir önceki padisahlar zamaninda onlarin en yakin akrabasina
veya büyük ogullarina verilirdi. Nasil ki Orhan'in biraderi Alaeddin ve ondan sonra oglu
Süleyman'in bu iki hizmeti idare ettiklerini görmüstük. Murad, bu sistemde bir
karisiklik ve saltanat için bir tehlike sezerek bundan sonra ogullarini müsavere
meclisine kabul etmemek ve asker bas komutanligini yabancilara tevdi' etmek suretiyle eski
usûlü bozdu. Hükümete yeni bir güven veren bu sistem, Birinci Murad'dan sonra
gelenler tarafindan da degistirilmemis ve ona uyulmustur.
