Silah Yardimi
Osmanlilar, bir taraftan sahip olduklari silah teknolojisini
gelistirmek için çalisirken, diger taraftan da, bu silahlarin kendileriyle dinî veya
irkî bagi bulunan çesitli Asya ve Afrika ülkelerine yayilmasinda köprü rolü
oynadilar. Bu rol, Osmanlilarin diger islam ülkelerine genellikle belli miktarda topçu,
tüfekçi ve atesli silah uzmanlari ile top ve tüfek yardimi yapmak seklinde olmustur.
Osmanli tehlikesi karsisinda bu devletlerden bazilarinin Avrupa'dan silah almak zorunda
kalmalari da dolayli bir roldür. Sah Abbas dönemindeki iran disinda kalan Dogu
ülkeleri, etkili olarak atesli silahlarla mücehhez bir ordu kuramamislardir.
Osmanlilarin atesli silahlari tasidiklari ülkeler arasinda ilk olarak Türkistan Hanlari,
Kirim Hanlari, Hindistan,Sumatra'da Açe Sultanligi ve Habesistan'da Sultan
Ahmed Gran'in Devleti ile Afrika'da Bornu Devleti gelmektedir. Ikinci grupta ise, iran'da
Akkoyunlu ve Safeviler, Misir'da Memlüklar sayilabilir.
Bazi Avrupa ülkelerinin yaninda Osmanlilarla da iliskisi olan bu
devletlere Osmanlilar siyasî ve dinî iliskilerine göre personel, silah, barut ve demir
gibi malzeme satarak veya hibe ederek atesli silahlar konusundaki imtiyazli konumlarindan
istifade ile Asya, Afrika ve Orta Dogu'daki etkinliklerini artirma politikasi takip
etmislerdir. Hariç ülkelere yapilan bu yardimlarin yaninda kendi ülkesi içinde
uçlarda bulunan beylerbeylerine de gerektiginde savas malzemesi veya toptüfek yapicisi
ustalar yine Istanbul'dan gönderilmekteydi.
Osmanlilarin verdigi atesli silahlarin, özellikle Orta Asya'da Türk
Devletleri'nin iç savaslarinda Osmanlilarin destekledigi taraf açisindan çok önemli
rol oynadigi,Habesistan ve Açe'de de Portekiz ve Hollanda gibi gayri müslim sömürgeci
devletlerle savasan Islam devletlerinin muvaffakiyetinde ciddî ölçüde tesirli oldugu
görülmüstür. Tabiatiyla bütün bu yardimlar hilafet merkezini elinde tutan
Osmanlilarin, söz konusu devletler nezdindeki itibarini artirmis ve sayginlik
kazandirmistir. Memlüklara silah yardimi yapilmasi da henüz bozulmamis olan iliskiler
öncesinde onlari Hristiyan Portekizlilere karsi savaslarinda destekleme gayesi
gütmekteydi.
Osmanlilar, bir taraftan sahip olduklari silah teknolojisini
gelistirmek için çalisirken, diger taraftan da, bu silahlarin kendileriyle dinî veya
irkî bagi bulunan çesitli Asya ve Afrika ülkelerine yayilmasinda köprü rolü
oynadilar. Bu rol, Osmanlilarin diger islam ülkelerine genellikle belli miktarda topçu,
tüfekçi ve atesli silah uzmanlari ile top ve tüfek yardimi yapmak seklinde olmustur.
Osmanli tehlikesi karsisinda bu devletlerden bazilarinin Avrupa'dan silah almak zorunda
kalmalari da dolayli bir roldür. Sah Abbas dönemindeki iran disinda kalan Dogu
ülkeleri, etkili olarak atesli silahlarla mücehhez bir ordu kuramamislardir.
Osmanlilarin atesli silahlari tasidiklari ülkeler arasinda ilk olarak Türkistan Hanlari,
Kirim Hanlari, Hindistan,Sumatra'da Açe Sultanligi ve Habesistan'da Sultan
Ahmed Gran'in Devleti ile Afrika'da Bornu Devleti gelmektedir. Ikinci grupta ise, iran'da
Akkoyunlu ve Safeviler, Misir'da Memlüklar sayilabilir.
Bazi Avrupa ülkelerinin yaninda Osmanlilarla da iliskisi olan bu
devletlere Osmanlilar siyasî ve dinî iliskilerine göre personel, silah, barut ve demir
gibi malzeme satarak veya hibe ederek atesli silahlar konusundaki imtiyazli konumlarindan
istifade ile Asya, Afrika ve Orta Dogu'daki etkinliklerini artirma politikasi takip
etmislerdir. Hariç ülkelere yapilan bu yardimlarin yaninda kendi ülkesi içinde
uçlarda bulunan beylerbeylerine de gerektiginde savas malzemesi veya toptüfek yapicisi
ustalar yine Istanbul'dan gönderilmekteydi.
Osmanlilarin verdigi atesli silahlarin, özellikle Orta Asya'da Türk
Devletleri'nin iç savaslarinda Osmanlilarin destekledigi taraf açisindan çok önemli
rol oynadigi,Habesistan ve Açe'de de Portekiz ve Hollanda gibi gayri müslim sömürgeci
devletlerle savasan Islam devletlerinin muvaffakiyetinde ciddî ölçüde tesirli oldugu
görülmüstür. Tabiatiyla bütün bu yardimlar hilafet merkezini elinde tutan
Osmanlilarin, söz konusu devletler nezdindeki itibarini artirmis ve sayginlik
kazandirmistir. Memlüklara silah yardimi yapilmasi da henüz bozulmamis olan iliskiler
öncesinde onlari Hristiyan Portekizlilere karsi savaslarinda destekleme gayesi
gütmekteydi.
