ISTANBUL
AYAKLANMALARI
Fransiz
temsilcinin aksine Ingiliz Lord Salisbury, Ingilterenin çikarlari dogrultusunda olayi
istismar etmeyi sürdürdü. Bölgede yerel meclisler kurulmasi ve bu meclislerde Ermeni
temsilcilerin de yer almasi için Bâb-i Âliyi sikistirmaya basladi. II. Abdülhamid Han,
bunu kabul etmenin gelecekte daha büyük tavizlere yol açacagi endisesiyle, Ingiliz
temsilcinin isteklerini reddetti.
Bunun
üzerine, Ermeni Patrigi Izmirliyan Istanbul’daki Ermenileri ayaklandirdi. 30 Eylül
1895’de yüzlerce Ermeni Bâb-i Âli’ye dogru yürüyüse geçti. Onlari
engellemek isteyen bir subayi öldürdüler. Olaylara asker ve zaptiye müdahale etmek
zorunda kaldi. Istanbul on gün boyunca olaylarla sarsildi. Trabzon’daki Ermeniler de
Istanbul’daki Ermeniler’i desteklemek için ayaklanma çikarmaya kalkistilar,
ama olaylar büyümeden bastirildi.
Istanbul’daki
ikinci bir hadise de tarihlere “Banka Vakasi” olarak geçti. 26 Agustos 1896
günü Osmanli Bankasi Ermeni tedhisçilerin isgaline ugradi. Patrik Izmirliyan’in
görevden alinmasini protesto eden tedhisçiler silahli baskin düzenleyerek bankayi isgal
ettiler. Istekleri yerine getirilmedigi taktirde bankayi bombalayacaklari tehdidinde
bulundular. Bu arada baska bir grup da ellerinde bombalarla Bâb-i Âli’ye hücum
etmis, sadrazam Halil Rifat Pasayi öldürmege çalismislardi.
Ermenilerin
bu taskinliklarina kizan Istanbul halki da karsi harekete girisince, Istanbul adeta savas
alanina döndü. Çok sayida insan yaralandi ve öldü. Isyerleri tahrip edildi. Inzibat
kuvvetleri olaylari bastirmakta çok güçlük çektiler.
Tedhisçiler
emellerine ulas-mislardi. Artik fitnenin
tohumu atilmisti. Olaylari kiskirtmak için Avrupa’dan getirilen Tasnak komiteciler
bir Fransiz vapuru ile Istanbul’dan uzaklastiriliyorlardi.
Olaylardan
kisa bir süre sonra Avrupa devletleri, Trosak-Tasnak cemiyetinin yayinlamis oldugu yedi
maddelik bir bildiriyi destekledigini açikladi. Bildiride, Ermeniler Dogu Anadolu’da
muhtariyet isteklerini dile getiriyorlardi. Istekler Abdülhamid Han tarafindan bir kez
daha reddedildi.
AYAKLANMALARI
Fransiz
temsilcinin aksine Ingiliz Lord Salisbury, Ingilterenin çikarlari dogrultusunda olayi
istismar etmeyi sürdürdü. Bölgede yerel meclisler kurulmasi ve bu meclislerde Ermeni
temsilcilerin de yer almasi için Bâb-i Âliyi sikistirmaya basladi. II. Abdülhamid Han,
bunu kabul etmenin gelecekte daha büyük tavizlere yol açacagi endisesiyle, Ingiliz
temsilcinin isteklerini reddetti.
Bunun
üzerine, Ermeni Patrigi Izmirliyan Istanbul’daki Ermenileri ayaklandirdi. 30 Eylül
1895’de yüzlerce Ermeni Bâb-i Âli’ye dogru yürüyüse geçti. Onlari
engellemek isteyen bir subayi öldürdüler. Olaylara asker ve zaptiye müdahale etmek
zorunda kaldi. Istanbul on gün boyunca olaylarla sarsildi. Trabzon’daki Ermeniler de
Istanbul’daki Ermeniler’i desteklemek için ayaklanma çikarmaya kalkistilar,
ama olaylar büyümeden bastirildi.
Istanbul’daki
ikinci bir hadise de tarihlere “Banka Vakasi” olarak geçti. 26 Agustos 1896
günü Osmanli Bankasi Ermeni tedhisçilerin isgaline ugradi. Patrik Izmirliyan’in
görevden alinmasini protesto eden tedhisçiler silahli baskin düzenleyerek bankayi isgal
ettiler. Istekleri yerine getirilmedigi taktirde bankayi bombalayacaklari tehdidinde
bulundular. Bu arada baska bir grup da ellerinde bombalarla Bâb-i Âli’ye hücum
etmis, sadrazam Halil Rifat Pasayi öldürmege çalismislardi.
Ermenilerin
bu taskinliklarina kizan Istanbul halki da karsi harekete girisince, Istanbul adeta savas
alanina döndü. Çok sayida insan yaralandi ve öldü. Isyerleri tahrip edildi. Inzibat
kuvvetleri olaylari bastirmakta çok güçlük çektiler.
Tedhisçiler
emellerine ulas-mislardi. Artik fitnenin
tohumu atilmisti. Olaylari kiskirtmak için Avrupa’dan getirilen Tasnak komiteciler
bir Fransiz vapuru ile Istanbul’dan uzaklastiriliyorlardi.
Olaylardan
kisa bir süre sonra Avrupa devletleri, Trosak-Tasnak cemiyetinin yayinlamis oldugu yedi
maddelik bir bildiriyi destekledigini açikladi. Bildiride, Ermeniler Dogu Anadolu’da
muhtariyet isteklerini dile getiriyorlardi. Istekler Abdülhamid Han tarafindan bir kez
daha reddedildi.
